Ο διακεκριμένος θεωρητικός της τέχνης μιλάει για τις ιδέες του και προσπαθεί να τις εξηγήσει σε όσους τις παρερμηνεύουν
ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ: 25/09/2005
(Αυγουστίνος Ζενάκος )
- Πιστεύεις ότι είναι δυνατόν να συζητήσουμε για το «πώς» δίχως να συζητήσουμε με κάποιον τρόπο για τη μορφή του έργου τέχνης;
«Οχι, δεν το πιστεύω. Ολη αυτή η πολιτικώς ορθή αντίληψη που εξετάζει τα έργα βάσει των μηνυμάτων που μεταδίδουν μου είναι παντελώς αδιάφορη. Πρόκειται για βλακεία, για κάτι εντελώς άσχετο. Τι με νοιάζει αν κάποιος θέλει να μεταδώσει ένα γενναιόδωρο μήνυμα; Δεν χρειάζομαι την τέχνη για τα γενναιόδωρα μηνύματά της. Χρειάζομαι την τέχνη για την ενέργεια με την οποία τροφοδοτεί τη διαδρομή μας επάνω σε αυτόν τον πλανήτη, για το γεγονός ότι μας επιτρέπει να πάμε σε μέρη όπου δεν θα μπορούσαμε να πάμε διαφορετικά. Αυτό είναι θέμα μορφής. Είναι η μορφή που επιτρέπει στον καλλιτέχνη να πάει πιο μακριά από ό,τι αν απλώς σου έλεγε πώς έχουν τα πράγματα. Ορισμένες φορές, προκειμένου να καταστήσεις κάτι κατανοητό, χρειάζεται να γράψεις ολόκληρο μυθιστόρημα. Αλλες φορές χρειάζεται να γράψεις ένα ποίημα έτσι ώστε να προσεγγίσεις κάτι που θα ήταν αδύνατον να προσεγγιστεί διαφορετικά. Το ίδιο συμβαίνει στην τέχνη. Το πρόβλημά μου με όσα γράφω είναι ότι από τη μία πλευρά έχω να πολεμήσω όσους θεωρούν ότι η τέχνη έχει να κάνει με το "όμορφο" και από την άλλη όσους θεωρούν ότι οι ιδέες αρκούν και ότι το μόνο που χρειάζεται είναι να λες πολιτικές εξυπνάδες. Και οι δύο αντιλήψεις είναι εξίσου άσχετες».
- Γράφεις στο πρώτο σου βιβλίο πως «ο πιο κοινός παρονομαστής που μοιράζονται όλοι οι καλλιτέχνες είναι ότι δείχνουν κάτι». Για να δείξουμε οτιδήποτε όμως πρέπει να το εντοπίσουμε με έναν τρόπο. Είναι αυτός ένας τρόπος να αντιληφθούμε τη μορφή; Δεν έχει άλλωστε νόημα να λέμε ότι δείχνουμε κάτι αν δεν υφίστανται κάποιες πράξεις μας που έστω να το διαφοροποιούν από οτιδήποτε άλλο βρίσκεται μπροστά μας, έτσι δεν είναι;
Ο διακεκριμένος θεωρητικός της τέχνης μιλάει για τις ιδέες του και προσπαθεί να τις εξηγήσει σε όσους τις παρερμηνεύουν
«Δεν θα μπορούσα να συμφωνήσω περισσότερο. Επιπλέον, όμως, αν αυτή η μορφή που μας δείχνει ο καλλιτέχνης μοιάζει με άλλες εκατό που έχουμε μπροστά μας, αν δεν διαχωρίζεται από οτιδήποτε άλλο, τότε ποιο είναι το νόημα; H μοναδικότητα είναι σημαντική».
- Τι είναι όμως η μοναδικότητα; Είναι αυτό που πριν από τον μεταμοντερνισμό θα αποκαλούσαμε «πρωτοτυπία»;
«Πρωτοτυπία σημαίνει κάτι "καινούργιο". Το να πει κανείς ότι ο καλλιτέχνης προσφέρει κάτι καινούργιο είναι μια αφελής μοντερνιστική αντίληψη. Υποδεικνύει την άγνοιά μας για το γεγονός, ας πούμε, ότι υπήρχαν μονοχρωματικοί πίνακες στην Ινδία του 17ου αιώνα. Τώρα το ξέρουμε αυτό, δεν είμαστε τόσο αφελείς, και το "καινούργιο" δεν αποτελεί πλέον αξία ή μάλλον αποτελεί μια πολύ ρηχή αξία. H μοναδικότητα, από την άλλη, είναι πιο περίπλοκη. Δεν αποκλείεται το ενδεχόμενο να περιέχει κάτι καινούργιο. Αλλά έχει να κάνει περισσότερο με μια αντίσταση σε αυτή την καθολική παγκόσμια κόλλα στην οποία έχουμε όλοι κολλήσει, μια αντίσταση στην εξομοίωση».
ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ: 25/09/2005
(Αυγουστίνος Ζενάκος )
- Πιστεύεις ότι είναι δυνατόν να συζητήσουμε για το «πώς» δίχως να συζητήσουμε με κάποιον τρόπο για τη μορφή του έργου τέχνης;
«Οχι, δεν το πιστεύω. Ολη αυτή η πολιτικώς ορθή αντίληψη που εξετάζει τα έργα βάσει των μηνυμάτων που μεταδίδουν μου είναι παντελώς αδιάφορη. Πρόκειται για βλακεία, για κάτι εντελώς άσχετο. Τι με νοιάζει αν κάποιος θέλει να μεταδώσει ένα γενναιόδωρο μήνυμα; Δεν χρειάζομαι την τέχνη για τα γενναιόδωρα μηνύματά της. Χρειάζομαι την τέχνη για την ενέργεια με την οποία τροφοδοτεί τη διαδρομή μας επάνω σε αυτόν τον πλανήτη, για το γεγονός ότι μας επιτρέπει να πάμε σε μέρη όπου δεν θα μπορούσαμε να πάμε διαφορετικά. Αυτό είναι θέμα μορφής. Είναι η μορφή που επιτρέπει στον καλλιτέχνη να πάει πιο μακριά από ό,τι αν απλώς σου έλεγε πώς έχουν τα πράγματα. Ορισμένες φορές, προκειμένου να καταστήσεις κάτι κατανοητό, χρειάζεται να γράψεις ολόκληρο μυθιστόρημα. Αλλες φορές χρειάζεται να γράψεις ένα ποίημα έτσι ώστε να προσεγγίσεις κάτι που θα ήταν αδύνατον να προσεγγιστεί διαφορετικά. Το ίδιο συμβαίνει στην τέχνη. Το πρόβλημά μου με όσα γράφω είναι ότι από τη μία πλευρά έχω να πολεμήσω όσους θεωρούν ότι η τέχνη έχει να κάνει με το "όμορφο" και από την άλλη όσους θεωρούν ότι οι ιδέες αρκούν και ότι το μόνο που χρειάζεται είναι να λες πολιτικές εξυπνάδες. Και οι δύο αντιλήψεις είναι εξίσου άσχετες».
- Γράφεις στο πρώτο σου βιβλίο πως «ο πιο κοινός παρονομαστής που μοιράζονται όλοι οι καλλιτέχνες είναι ότι δείχνουν κάτι». Για να δείξουμε οτιδήποτε όμως πρέπει να το εντοπίσουμε με έναν τρόπο. Είναι αυτός ένας τρόπος να αντιληφθούμε τη μορφή; Δεν έχει άλλωστε νόημα να λέμε ότι δείχνουμε κάτι αν δεν υφίστανται κάποιες πράξεις μας που έστω να το διαφοροποιούν από οτιδήποτε άλλο βρίσκεται μπροστά μας, έτσι δεν είναι;
Ο διακεκριμένος θεωρητικός της τέχνης μιλάει για τις ιδέες του και προσπαθεί να τις εξηγήσει σε όσους τις παρερμηνεύουν
«Δεν θα μπορούσα να συμφωνήσω περισσότερο. Επιπλέον, όμως, αν αυτή η μορφή που μας δείχνει ο καλλιτέχνης μοιάζει με άλλες εκατό που έχουμε μπροστά μας, αν δεν διαχωρίζεται από οτιδήποτε άλλο, τότε ποιο είναι το νόημα; H μοναδικότητα είναι σημαντική».
- Τι είναι όμως η μοναδικότητα; Είναι αυτό που πριν από τον μεταμοντερνισμό θα αποκαλούσαμε «πρωτοτυπία»;
«Πρωτοτυπία σημαίνει κάτι "καινούργιο". Το να πει κανείς ότι ο καλλιτέχνης προσφέρει κάτι καινούργιο είναι μια αφελής μοντερνιστική αντίληψη. Υποδεικνύει την άγνοιά μας για το γεγονός, ας πούμε, ότι υπήρχαν μονοχρωματικοί πίνακες στην Ινδία του 17ου αιώνα. Τώρα το ξέρουμε αυτό, δεν είμαστε τόσο αφελείς, και το "καινούργιο" δεν αποτελεί πλέον αξία ή μάλλον αποτελεί μια πολύ ρηχή αξία. H μοναδικότητα, από την άλλη, είναι πιο περίπλοκη. Δεν αποκλείεται το ενδεχόμενο να περιέχει κάτι καινούργιο. Αλλά έχει να κάνει περισσότερο με μια αντίσταση σε αυτή την καθολική παγκόσμια κόλλα στην οποία έχουμε όλοι κολλήσει, μια αντίσταση στην εξομοίωση».
